दोन दिवस

दोन दिवस वाट पाहण्यात गेले, दोन दुःखात गेले
हिशोब करतो आहे आता किती राहिलेत डोईवर उन्हाळे

शेकडो वेळा चंद्र आला, तारे फुलले, रात्र धुंद झाली
भाकरीचा चंद्र शोधण्यातच जिंदगी बर्बाद झाली

हे हात माझे सर्वस्व, दारिद्र्याकडे गहाणच राहिले
कधी माना उंचावलेले, कधी कलम झालेले पाहिले

हरघडी अश्रू वाळविले नाहीत; पण असेही क्षण आले
तेव्हा अश्रूच मित्र होऊन साहाय्यास धावून आले

दुनियेचा विचार हरघडी केला अगा जगमय झालो
दुःख पेलावे कसे, पुन्हा जगावे कसे, याच शाळेत शिकलो

झोतभट्टीत शेकावे पोलाद तसे आयुष्य छान शेकले
दोन दिवस वाट पाहण्यात गेले दोन दुःखात गेले.


कवी - नारायण सुर्वे

माझ्या मना बघ दगड

(विंदांच्या माझ्या मना बन दगड़ ह्या कवितेचे विडंबन)

हा रस्ता अटळ आहे
पावसामधून - पाण्यामधून
ट्रॅफिकमधून - खड्ड्यांमधून
अंधेरी, व्हीटी किंवा शीव?
नको - नको! टाक लीव!
नाहीतर अडकून बसशील खास
ट्रॅफिकमध्ये तासनतास
तहान - भुकेने होईल त्रास
विसर ऑफिस किंवा रड
माझ्या मना बघ दगड

हा रस्ता अटळ आहे
बसमध्ये शिरलास तर
उभं राहायला जागा कर
दांड्यावरती हात धर
तरी होशील खाली - वर
म्हणून म्हणतो धर पक्का
संभाळ, संभाळ लागेल धक्का
पडणाऱ्या, पडशील किती?
झुलणाऱ्या, झुलशील किती?
धक्काबुक्की करशील किती?
जिरेल पुरती तुझी रग
माझ्या मना दगड बघ

हा रस्ता अटळ आहे
येथेच असतात सदा'चर'
जागोजाग रस्त्यावर
असतात फिरत गणवेषात
थांबवून करतात पुढे हात
आणि म्हणतात " ही हिंमत?
सिग्नल मोडलास - टाक किंमत! "
पावती महाग, लाच स्वस्त
हां - हां म्हणता करतात फस्त
कमावशील पुन्हा गाळून स्वेद
सरकव नोट, नको खेद

हा रस्ता अटळ आहे
सुट्टी घेणे हाच उपाय
काय अडेल तुझ्याशिवाय?
रस्त्यावरचे सारे पाणी
वाहून काय नेईल कोणी?
काय तुझी ही छत्री
न भिजण्याची देईल खात्री?
रुळावरून वाहतील ओढे
मध्य रेल्वेचे अडेल घोडे
चाल वर धरून विजार
जवळून जाईल मग मोटार
शर्टावरचे डाग रगड
माझ्या मना बघ दगड

हा रस्ता अटळ आहे
अटळ आहे घाण सारी
अटळ आहे ही शिसारी
एक सर अशी येईल,
घाणीचीच राड होईल
डास-माशा सगळे किडे
घोंगावतील मग चोहीकडे
रोगराईचा धुमाकूळ
रोगी होईल सारे कूळ
ऐका थापा! ऐका आवाज!
निवडणूक येते आज!
निवडणुकीतला उमेदवार
या रस्त्यावर घालिल टार
इतकी चंगळ तुला रगड
माझ्या मना बघ दगड

कवी - नचिकेत कुलकर्णी

लाभले आम्हास भाग्य बोलतो मराठी

लाभले आम्हास भाग्य बोलतो मराठी
जाहलो खरेच धन्य ऐकतो मराठी
धर्म , पंथ , जात एक जाणतो मराठी
एवढ्या जगात माय मानतो मराठी

आमुच्या मनामनात दंगते मराठी
आमुच्या रगारगात रंगते मराठी
आमुच्या उराराउरात स्पंदते मराठी
आमुच्या नसानसात नाचते मराठी

आमुच्या पिलापिलात जन्मते मराठी
आमुच्या लहानग्यात रांगते मराठी
आमुच्या मुलामुलीत खेळते मराठी
आमुच्या घराघरात वाढते मराठी

आमुच्या कुलाकुलात नांदते मराठी
येथल्या फुलाफुलात हासते मराठी
येथल्या दिशादिशात दाटते मराठी
येथल्या नगानगात गर्जते मराठी

येथल्या दरीदरीत हिंडते मराठी
येथल्या वनावनात गुंजते मराठी
येथल्या तरुलतात साजते मराठी
येथल्या कळीकळीत लाजते मराठी

येथल्या नभामधून वर्षते मराठी
येथल्या पिकांमधून डोलते मराठी
येथल्या नद्यांमधून वाहते मराठी
येथल्या चराचरात राहते मराठी

पाहुणे जरी असंख्य पोसते मराठी
आपुल्या घरात हाल सोसते मराठी
हे असे कितीक खेळ पाहते मराठी
शेवटी मदांध तख्त फोडते मराठी

कवी - सुरेश भट

फटका

बिकट वाट वहिवाट नसावी, धोपट मार्गा सोडु नको
संसारामधी ऐस आपला, उगाच भटकत फिरु नको
चल सालसपण धरुनि निखालस, खोट्या बोला बोलु नको
अंगि नम्रता सदा असावी, राग कुणावर धरुं नको
नास्तिकपणि तुं शिरुनि जनाचा बोल आपणा घेउ नको
आल्या अतिथा मुठभर द्याया मागेपुढती पाहु नको
मायबापांवर रुसूं नको
दुर्मुखलेला असूं नको
व्यवहारमधि फसूं नको
कधी रिकामा बसू नको
परी उलाढाली भलभलत्या, पोटासाठी करु नको ॥ १ ॥

वर्म काढुनी शरमायाला, उणे कुणाला बोलुं नको
बुडवाया दुसऱ्याचा ठेवा, करुनी हेवा, झटू नको
मी मोठा शाहणा, धनाढ्यहि, गर्वभार हा वाहू नको
एकाहून चढ एक जगामंधि, थोरपणाला मिरवू नको
हिमायतीच्या बळे गरिबगुरीबाला तू गुरकावू नको
दो दिवसाची जाइल सत्ता, अपेश माथा घेउ नको
विडा पैजेचा उचलु नको
उणी कुणाचे डुलवु नको
उगिच भीक तूं मागू नको
स्नेह्यासाठी पदरमोड कर, परंतु जामिन राहू नको ॥ २ ॥

उगीच निंदा स्तुती कुणाची स्वहितासाठी करु नको
वरी खुशामत शाहण्याची परि मूर्खाची ती मैत्री नको
कष्टाची बरी भाजिभाकरी, तूपसाखरे चोरू नको
दिली स्थिती देवाने तीतच मानी सुख, कधिं विटू नको
असल्या गाठी धनसंचय, कर सत्कार्यी व्यय, हटू नको
आता तुज गुज गोष्ट सांगतो, सत्कर्मा तूं टाकु नको
सुविचारा कातरू नको
सत्संगत अंतरू नको
द्वैताला अनुसरू नको
हरिभजना विस्मरू नको
सत्कीर्ती नौबतिचा डंका गाजे मग शंकाच नको ॥ ३ ॥

कवी - अनंत फंदी

(ही कविता टाकायची राहून गेली होती, आठवण करुन दिल्याबद्दल धन्यवाद प्राची.)